Nie ma jednego, prawidłowego, ujęcia myślenia krytycznego – i to jest chyba największa zaleta tej kompetencji.
Na świecie istnieje kilka ujęć myślenia krytycznego. Moim celem było poznanie, a przede wszystkim doświadczenie, tych ujęć. Moim kryterium jakie ujęcie jest dla mnie interesujące była praktyczność tego ujęcia: „czy moje życie zawodowe i/lub osobiste wzbogaci się, jeśli wprowadzę do niego to ujęcie myślenia krytycznego?”
Jeśli po sprawdzeniu, analizie tego ujęcia miałem pozytywną odpowiedź, to zapisywałem się na szkolenie.
W ten sposób odkryłem 3 takie, praktyczne ujęcia. Jestem prawdopodobnie jedyną osobą w Polsce, która przeszła szkolenia we wszystkich tych ujęciach. Poniżej przedstawiam krótki opis tych ujęć
⦁ TOC – logo
⦁ Project Zero, Harvard – logo
⦁ Foundation – logo
⦁ Giganci
⦁ Dlaczego takie połączenie (praktycznie, a nie filozoficznie)
Co to jest TOC?
„Teoria Ograniczeń (TOC)” została opracowana przez dr Eliyahu Goldratta z Izraela i po raz pierwszy przedstawiona w jego przełomowej książce „Cel” (1984 r.)
„Teoria Ograniczeń” to metodologia doskonalenia procesów, która podkreśla znaczenie identyfikacji „ograniczenia systemu” lub wąskiego gardła. Wykorzystując to ograniczenie, organizacje mogą osiągnąć swoje cele finansowe, dostarczając klientom produkty na czas (OTIF), unikając wyczerpania zapasów w łańcuchu dostaw, skracając czas realizacji zamówienia itp.
Inne powszechne korzyści wynikające z wdrożenia teorii ograniczeń obejmują lepszą kontrolę nad operacjami, mniejsze zapasy, mniejsze konflikty między członkami zespołu i drastycznie mniejsze gaszenie pożarów. Często dodatkowa zdolność produkcyjna zostaje ujawniona bez dalszych inwestycji kapitałowych lub zatrudniania dodatkowych pracowników.
Główna idea – Każdy system ma czynnik ograniczający lub ograniczenie. Skupienie wysiłków na doskonaleniu w celu lepszego wykorzystania tego ograniczenia jest zazwyczaj najszybszym i najskuteczniejszym sposobem na poprawę rentowności.
Źródło: https://www.tocinstitute.org/theory-of-constraints.html
Co mnie przyciągnęło do TOC?
Narzędzia myślowe – „gałąź logiczna”, „chmura konfliktu” i „Drzewo Ambitnego Celu” – to były pierwszy trzy narzędzia myślowe, które poznałem w 2006 roku. Przez prawie 15 lat byłem Dyrektorem na Polskę „Fundacji TOCFE” z USA. Przez 18 lat pracy z TOC poznałem praktyczne ujęcie myślenia krytycznego, pracę z ograniczeniami, co to są założenia (przekonania) i jak bardzo wpływają na nasze codzienne decyzje.
To co najważniejsze dla mnie i dla moich szkoleń, to nauczenie się w TOC jak:
⦁ Zarządzać i rozwiązywać konflikty na zasadzie „win-win”
⦁ Analizować założenia i przekonania, aby zrozumieć w pełni przyczynę wszystkich konfliktów
⦁ Wyznaczać cele i wiedzieć jak je zrealizować
⦁ Myśleć logicznie, poprzez związki przyczynowo-skutkowe
⦁ Rozumieć, że wszystko co nas otacza to procesy, na które mamy wpływ
W ciągu tych wszystkich lat przeszedłem kilkanaście szkoleń oraz uczestniczyłem w kilkunastu konferencjach dla edukacji i biznesu.
Dzielę się moim bogatym doświadczeniem w TOC na wszystkich moich szkoleniach.
Project Zero (Harvard University)
Założony przez filozofa Nelsona Goodmana w Harvard Graduate School of Education w 1967 r., Project Zero rozpoczął się od skupienia się na zrozumieniu uczenia się w i poprzez sztukę. Przez dziesięciolecia kontynuowaliśmy nasze badania nad sztuką i edukacją artystyczną, jednocześnie łącząc różne perspektywy dyscyplinarne, aby zbadać podstawowe kwestie ludzkiej ekspresji i rozwoju. Nasze wysiłki badawcze charakteryzują się pasją do wielkich pytań koncepcyjnych, pasją do ścisłej współpracy z praktykami, pasją do interdyscyplinarności, pasją do pełnego zakresu rozwoju człowieka i pasją do sztuki.
Dzisiaj Project Zero (Wydział Harvard University) jest intelektualnym źródłem, odżywiającym badanie złożoności potencjału ludzkiego i eksplorującym zrównoważone sposoby wspierania go w wielu i różnorodnych kontekstach kulturowych. Zakorzenieni w sztuce i naukach humanistycznych oraz z zaangażowaniem w łączenie teorii i praktyki, nadal pracujemy nad bardziej oświeconymi procesami i systemami edukacyjnymi, które wspierają uczących się, indywidualnie i w społeczności, aby rozwijali się, zastanawiali się nad, przyczyniali się do i zmieniali świat, w którym będą żyć.
Misja PZ: Misją Project Zero jest zrozumienie i pielęgnowanie ludzkiego potencjału – takiego jak uczenie się, myślenie, etyka, inteligencja i kreatywność – u wszystkich ludzi. Nasze badania badają naturę takiego potencjału, konteksty i warunki, w których się rozwija, oraz praktyki, które wspierają jego rozkwit.
Źródło: https://pz.harvard.edu/who-we-are/about
Co mnie przyciągnęło do Project Zero?
W roku 2018 poszukiwałem nowoczesnej, innowacyjnej metodyki prowadzenia zajęć do swojej alternatywnej szkoły Thinking Zone w Gdańsku. To była pierwsza szkoła krytycznego myślenia w Polsce. I tak właśnie trafiłem na Project Zero. Uczestniczyłem w szkoleniach zorganizowanych w naszej szkole w latach 2018-2019 i poznałem najlepszą metodykę prowadzenia jakichkolwiek zajęć (czy dla uczniów, czy dla dorosłych) na świecie.
Co mnie w niej najbardziej ujęło?
Praktyczność, głębokość, zadbanie o wszystkie szczegóły, uważność na uczniu (czy dorosłym) i najważniejsze – CEL tej metodyki. Jest nim nieustanne MYŚLENIE wszystkich uczestników procesu edukacyjnego.
Project Zero stworzył ponad 60 narzędzi myślowych, które pomagają „zatrzymać się i pomyśleć” i są prawdziwym „game-changer” podczas wszelkich szkoleń.
Dzielę się moim bogatym doświadczeniem z Project Zero na wszystkich moich szkoleniach.
Foundation for Critical Thinking
Fundacja dla Krytycznego Myślenia promuje reformę edukacji. Staramy się promować istotne zmiany w edukacji i społeczeństwie poprzez kultywowanie bezstronnego myślenia krytycznego.
Myślenie krytyczne jest niezbędne, jeśli chcemy dotrzeć do sedna naszych problemów i opracować rozsądne rozwiązania. W końcu jakość wszystkiego, co robimy, jest determinowana przez jakość naszego myślenia.
Podczas gdy społeczeństwo powszechnie promuje wartości obciążone powierzchownymi, natychmiastowymi „korzyściami”, myślenie krytyczne kultywuje istotę i prawdziwą dyscyplinę intelektualną. Myślenie krytyczne wymaga wiele od nas, naszych uczniów i naszych współpracowników. Wiąże się z rygorystyczną autorefleksją i otwartością — kluczami do znaczących zmian.
Myślenie krytyczne wymaga kultywowania podstawowych cnót intelektualnych, takich jak pokora intelektualna, wytrwałość, uczciwość i odpowiedzialność. Nic, co ma prawdziwą wartość, nie przychodzi łatwo; bogate środowisko intelektualne — pełne ciekawych i zdeterminowanych studentów — jest możliwe tylko wtedy, gdy krytyczne myślenie jest podstawą procesu edukacyjnego.
Nie tylko opowiadamy się za reformą edukacyjną i społeczną opartą na krytycznym myśleniu, ale także opracowujemy i budujemy praktyczne alternatywy. W świecie przyspieszających zmian, nasilonej złożoności i rosnącej współzależności krytyczne myślenie jest obecnie wymogiem przetrwania ekonomicznego i społecznego.
Źródło: https://www.criticalthinking.org/pages/our-mission/405
Co mnie przyciągnęło do Foundation for Critical Thinking?
Bogactwo zasobów.
Fundacja jest organizacją istniejącą od prawie 50 lat i w tym czasie opracowała i opublikowała najlepsze, najbardziej wartościowe, kompletne materiały na temat myślenia krytycznego.
To również najbardziej zaawansowane, najtrudniejsze zasoby – zajęło mi kilka lat, aby zrozumieć je w pełni, móc z nich korzystać i szkolić innych.
Fundacja przygotowała doskonałe narzędzia (bardziej, pełne procesy myślowe) do analizy projektów, do usprawniania komunikacji w organizacji. Ale to również doskonałe zasoby z obszaru „ETYKI Lidera”.
Uczestniczyłem w międzynarodowej konferencji oraz brałem udział w 15-tygodniowym szkoleniu.
Dzielę się moim doświadczeniem z Foundation for Critical Thinking na niektórych moich szkoleniach.
Moi Giganci
Zobacz na czyich ramionach stoję, kim są moi giganci
Bardzo często otrzymuje zapytania o rekomendację, inspirację do dalszego rozwoju w obszarze myślenia krytycznego.
Postanowiłem zatem przygotować taką listę „moich gigantów” – może te osoby, ich prace (dzieła) będą inspiracją do rozwoju dla innych osób
⦁ Elli Goldratt – twórca TOC, gigant biznesu, lider dla milionów osób na całym świecie, autor książek (dostępne w Polsce).
⦁ Richard Paul i Linda Elder – twórcy „Foundation for Critical Thinking”, poświęcili całe swoje życie nad rozwojem myślenia krytycznego na świecie. Autorzy ponad 20 książek o myśleniu krytycznym, najlepsze materiały na świecie.
⦁ Jim Collins – najlepszy badacz świata biznesu. Niestrudzenie poszukuje najlepszych rozwiązań w liderowaniu, zarządzaniu organizacjami. Prowadzi wieloletnie badania na tysiącach firm, a potem opisuje wszystko w swoich książkach – wszystkie dostępne w Polsce. Dla mnie to lider krytycznego myślenia w zarządzaniu.
⦁ Ron Ritchhart – twórca metodyki „Kultury myślenia” z Harvardu. Dzięki jego narzędziom myślowym i całej metodyce można dziś uczyć myślenia dzieci i dorosłych, na każdym przedmiocie i w każdym biznesie, na całym świecie. Autor książek.
⦁ Alan Barnard
⦁ Adam Grant
⦁ Daniel Kahnemann
⦁ Brene Brown
⦁ Jesper Juul
Praktyczne ujęcie myślenia krytycznego
Istnieje jeszcze jedno ujęcie krytycznego myślenia, o którym jeszcze nigdzie nie wspomniałem.
To ujęcie FILOZOFICZNE.
Można go doświadczyć, poznać podczas studiów filozoficznych i pewnie części studiów etycznych.
To tu znajdziecie wszystkie pisma filozofów od 2500 lat. Część z nich dotyczy myślenia krytycznego – ich prace, ich koncepcje tworzą całą ideę krytycznego myślenia.
Ja nie jestem filozofem, nie ukończyłem tych studiów. Dlatego też podczas swoich szkolenie kompletnie NIE poruszam tego ujęcia.
Moja edukacja jest biznesowa, prawie 30 lat jestem związany z biznesem, byłem członkiem Zarządu międzynarodowej korporacji, byłem twórcą różnych biznesów, jestem właścicielem ogólnopolskiej firmy – całe moje życie szukam praktycznych rozwiązań, które dadzą wzrost efektywności, jakości, zysku, komfortu, radości.
To wszystko znalazłem w 3 ujęciach, które przedstawiam na swojej stronie.
Jeśli ktoś chce poznać myślenie krytyczne, a dokładnie korzenie, historię, poszczególne koncepcje, poszczególnych filozofów, to rekomenduję poznania ujęcia filozoficznego. Musi mieć jednak świadomość, że niezmiernie trudno będzie je szybko i sprawnie przenieść na codzienne funkcjonowanie swojej firmy, organizacji.
