„Trener to przykład najwyższej próby kultury myślenia. Bogata wiedza i doświadczenie, uważność na potrzeby uczestników pozwoliły mi zrozumieć, czym jest konflikt i jaką mam w nim rolę.”
Mam prawie 15-letnie doświadczenie jako Trener.
W tym czasie przeszkoliłem kilkanaście tysięcy osób. Szkolę osoby z biznesu, edukacji, a nawet rodziny. Szkoliłem osoby z korporacji, małych przedsiębiorstw czy instytucji publicznych.
Miałem ogromne szczęście uczyć się fachu Trenera od zagranicznych Trenerów, z kilkudziesięcioletnim, międzynarodowym doświadczeniem – przez pierwsze 4-5 lat mojej pracy asystowałem im, uczyłem się od nich, podglądałem ich warsztat. Zbierałem doświadczenie w Polsce i zagranicą (USA, Peru, Japonia, Litwa, Hiszpania).
Jednak wiem, że samo doświadczenie nie jest wystarczające, aby jakość szkoleń stała na najwyższym poziomie.
Kluczem elementem determinującym jakość szkolenia jest METODYKA, czyli jak prowadzone jest szkolenie.
„Jedno z lepszych szkoleń, jak nie najlepsze. Wszystko omówione i pokazane na przykładach. Zero nudy. Czas wykorzystany w 100%.”
„Widać duże doświadczenie i zaangażowanie w wykonywaną pracę.”
Po wielu latach poszukiwań znalazłem tę, którą uważam za najskuteczniejszą dla uczestników. Za taką uważam metodykę stworzoną na Harvard University, a dokładnie na Wydziale Project Zero – to „Culture of Thinking”.
Co dokładnie oznacza „kultura myślenia”?
Jej podstawowym fundamentem jest fakt, że nasz mózg uczy się najefektywniej, gdy MYŚLI (przetwarza, kategoryzuje, kwestionuje, analizuje, wnioskuje, syntezuje, pyta, szuka zrozumienia, argumentuje, tworzy związki przyczynowo-skutkowe, reflektuje, itp.).
Zatem główne zadanie Trenera, to stworzyć takie warunki, w których WSZYSCY uczestnicy szkolenia będą mogli i chcieli MYŚLEĆ.
Project Zero zdefiniował 8 czynników, które tworzą takie warunki. Rolą Trenera jest zastosować je podczas swojej pracy i ciągle pracować nad ulepszenie swojego procesu edukacyjnego. Przeszedłem szkolenia w amerykańskiej firmie z tej metodyki w 2018 i 2019 roku. Od tego czasu, nieustannie, pracuję nad ulepszeniem swojego warsztatu w tym, jakże ważnym, obszarze.
Poniżej krótkie wyjaśnienie 6 najczęściej stosowanych czynników przeze mnie na moich szkoleniach.
NARZĘDZIA MYŚLENIA
To wizualne tabele, grafy, organizery, dzięki którym nasze myślenie staj się ustrukturyzowane, bardziej klarowne, zrozumiałe dla twórcy i otoczenia.
Narzędzia myślenia zapewniają rusztowanie i konkretne wskazówki, dzięki czemu uczestnicy wiedzą, co zrobić, gdy poprosimy ich, aby „pomyśleli” lub „zrozumieli.”
Sekwencja działań mających na celu osiągnięcie określonego rezultatu w skuteczny i produktywny sposób. Narzędzia pomagają uczynić myślenie, które wykonują uczestnicy, widocznym. Dzięki temu wszyscy mogą zobaczyć myślenie innych, zobaczyć różnorodność myślenia na dany temat.
Poprzez narzędzia myślowe mogą pokazać JAK myślą na dany temat, zagadnienie, problem. Czysta kartka, długopis i narzędzie myślowe stają się najpotężniejszym narzędziem, jakie mógł stworzyć człowiek.
„Intensywne. Pozwalające na poznanie różnych narzędzi w praktyce, a nie tylko na bazie prezentacji. Rozwijające i poszerzające kompetencje. Pozwalające na diagnozę własnych niedoskonałości przy jednoczesnym wskazaniu drogi dojścia do celu jakim jest lepsze zakomunikowanie.”
„Trener był bardzo dobrze przygotowany. Miał dużo materiałów, które przybliżyły nam temat myślenia krytycznego. Praca narzędziami, w zespołach, pokazała jak wiele jest różnych spojrzeń na dany temat.”
CZAS
W dzisiejszym świecie pełnym ogromnej ilości bodźców na wagę złota jest umiejętność koncentracji, utrzymania uwagi przez choćby chwilę. Dlatego „Każda sekunda się liczy” – wykorzystajmy ją najlepiej jak potrafimy na efektywne, głębokie myślenie.
Nasz mózg pracuje najefektywniej, gdy jest pod presją czasu. Zatem wszystkie aktywności, które występują podczas szkolenia są starannie zaplanowane pod tym względem. Praca z narzędziami myślowymi zawsze trwa tylko określoną liczbę minut – uczestnicy w tym czasie są maksymalnie skupieni i skoncentrowani na wykonaniu zadania. Dzięki takim warunkom pracy jakość myślenia jest najwyższa, bo zwyczajnie nie ma czasu na „bujanie w obłokach” czy dyskusje nie na temat, bezsensowne dygresje, itp.
Trener w kulturze myślenia ma przed sobą cały czas jedno pytanie: „W jaki sposób umożliwić uczestnikom wykorzystanie czasu na szkoleniu w celu maksymalizacji ich myślenia?”. To wyzwanie pokazuje jak ważny jest czas w kulturze myślenia.
„Super pilnujący czasu, naprowadzający na właściwą ścieżkę.”
“Kompetentny, z wysoką kulturą osobistą, ale stanowczy i dyscyplinujący, dobrze zorganizowany.”
CZAS
Według najnowszych badań na efektywnością uczenia wynika, że jakość relacji pomiędzy „Trener-Uczestnicy” oraz „Uczestnik – Uczestnik” ma ogromny wpływ na jakość procesu uczenia się. W kulturze myślenia interakcje Trenera z uczestnikami dają przestrzeń do okazania szacunku i zainteresowania sposobem myślenia uczestników, jednocześnie dbając o ich rozwój jako cennych, kompetentnych jednostek, które mogą skutecznie wnosić wkład w grupę.
Jednym z najskuteczniejszych sposób na tworzenie wartościowych relacji podczas szkolenia jest stworzenie nowego modelu interakcji. Model ten pozwala uczestnikom na zbudowanie nawyku „zatrzymaj się i pomyśl” zanim odpowiesz.
Każdy uczestnik szkolenie bierze udział w następującym procesie myślowym:
⦁ pomyśleć nad własną odpowiedzią („sam ze sobą”)
⦁ wziąć udział w dyskusji w mniejszych zespołach
⦁ wyciągnąć końcowe wnioski na forum grupy.
Powyższy wzorzec dyskursu pomaga również rozwinąć umiejętność „nadbudowywania” myślenia. Uczestnicy słuchając się aktywnie włączają się w dyskusje nawiązując (komentując) wypowiedzi kolegów/koleżanek. W takiej atmosferze tworzone jest bezpieczeństwo psychologiczne, komfort i głębsza jakość interakcji.
„Moje ogromne uznanie dla kompetencji, ale przede wszystkim dla uważności i delikatności w relacjach z uczestniczkami. Podziwiam również niezwykłą umiejętność przenoszenia uwagi uczestników “z miejsca na miejsce” i tym samym na koncentrowaniu ich na zadaniach, problemach a nie sobie. No i jeszcze dzięki za piękny uśmiech, poczucie bycia zrozumianym i ważnym. Dziękuję 🙂”
„Trener był bardzo dobrze przygotowany. Miał dużo materiałów, które przybliżyły nam temat myślenia krytycznego. Praca zespołowa pokazała jak wiele jest różnych spojrzeń na dany temat.”
PRZESTRZEŃ
W „kulturze myślenia” zadaniem Trenera jest wykorzystanie przestrzeni szkoleniowej do wspierania myślenia i uczenia się uczestników.
Trener najczęściej nie ma wpływu na to w jakiej przestrzeni będzie pracował. Ale gdy już otrzyma ją dla siebie, to może zrobić wiele, aby dana przestrzeń wspierała myślenie uczestników szkolenia.
Po pierwsze, stoły ustawione do pracy zespołowej – najczęściej 4-5 zespoły. Po drugie, jak najwięcej wolnej przestrzeni pomiędzy stolikami do łatwego przemieszczania się. Po trzecie, jak najwięcej światła, gdyż szkolenia z myślenia krytycznego należą do tych wyczerpujących, zatem światło może bardzo pomóc utrzymać jak najdłużej koncentrację. Po czwarte, dostęp do wody, przekąsek, świeżego powietrza – wszystko to ma wspierać dobrą higienę (odżywienie) mózgu. Po piąte, wykorzystanie ścian, okien, drzwi do archiwizowania myślenia uczestników, aby cały czas mogli nawiązywać do tego co już zrobili i to dalej poszerzać, pogłębiać.
W tym obszarze również Trener cały czas patrzy, obserwuje, usprawnia przestrzeń, aby jak najlepiej służyła myśleniu uczestników.
„Skuteczny w przekazywaniu wiedzy. Swoją postawą udowadnia metody, których uczy – jest to spójne!”
JĘZYK
Podczas szkolenia z myślenia krytycznego bardzo ważnym atrybutem Trenera jest język, co i jak jest mówione podczas całego szkolenia.
Kluczowe jest stosowanie „języka myślenia” – świadome używanie języka myślenia w nauczaniu, używając w rozmowie z uczestnikami czasowników poruszających proces myślowy jak: rozwińcie, opracujcie, oceńcie, uzasadnijcie, przedstawcie, wytłumaczcie, przeanalizujcie, itp.
Innym atrybutem jest „język wspólnoty” – grupa uczestników tworzy na ten moment Zespół (społeczność), których celem jest uczenie się wspólnie i od siebie nawzajem, używają języka włączającego. Często zatem będą używane takie słowa jak „my”, „nasz” i „nas” dotyczące procesu myślowego.
Ostatnim obszarem, który wspiera proces myślowy jest „język słuchania” – to jeden ze sposobów, w jaki Trener może pokazać swoje zainteresowanie wypowiedziami (myśleniem) uczestników.
Oto ukryta moc języka: jego zdolność do subtelnego przekazywania wiadomości, które kształtują nasze myślenie, poczucie siebie i przynależność do grupy.
„Sposób przekazania wiedzy – klarowny, konkretny, zrozumiały. Reagowanie Trenera na wątpliwości i pytania – cały czas. Przygotowane materiały, narzędzia i zadania praktyczne zdecydowanie ułatwiły zrozumienie tematu.”
„Konkretnie wyjaśnione zagadnienia. Odczytuje nasze emocje np. czy rozumiemy, czy jesteśmy już zmęczeni itd. Dużo uwagi dla uczestników.”
MODELOWANIE
Modelowanie jako czynnik kształtujący kulturę działa zarówno na poziomie jawnym, jak i ukrytym.
W sposób jawny możemy zademonstrować techniki, procesy i strategie, które sprawią, że nasze własne myślenie będzie widoczne i zrozumiałe dla uczestników. W domyśle nasze działania są stale widoczne dla uczestników. Widzą pasje, zainteresowania, troskę i autentyczność Trenera, jako osoby myślącej, uczącej się.
Modelowanie ukryte, to bycie wzorem do naśladowania dla uczestników. Trener inspiruje. Uczy poprzez przykład. Pokazuje, co oznacza być myślicielem i uczniem.
Co ważne, Trener modeluje też popełnianie błędów i reagowanie na te błędy w produktywny sposób. Dzięki temu modelowaniu uczestnicy uczą się, że nie chodzi o bycie doskonałym, że uczenie się wymaga ciągłego sprawdzania i refleksji.
„Angażował się w pracę, z pasją i przekonaniem przekazywał wiedzę.”
„Prowadzący był precyzyjny, wyjaśniał wszystkie elementy, żeby były zrozumiałe dla każdego. Potrafił poradzić sobie z niełatwym uczestnikiem zajęć. Podawał przykłady dla lepszego zrozumienia tematu.”
